CECHY MAKROSKOPOWE
 Dojrzałe owocniki
|
Owocniki 1-3 cm średnicy, kuliste lub owalne w zarysie, ale na ogół z wieloma wgłębieniami i fałdami. Powierzchnia za młodu żółtawoczerwona, potem czerwono-brązowa, do bordowo-brązowej w okresie pełnej dojrzałości. Pokryta wyraźnymi brodawkami, tępymi na szczycie, piramidalnymi – brodawkowanie w młodych owocnikach czasem przybiera formę spękaliny. Gleba biała w okresie dojrzałości żółto-kremowa, na przekroju labiryntowata z przenikającymi się fałdami i pustymi komorami wewnątrz owocnika. Smak lekko słodkawy, zapach niezbyt intensywny, nieprzyjemny, chemiczny.
|
 |
|
Grupy owocników na różnych etapach wzrostu |
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki w worku
|
Perydium pseudoparenchymatyczne 80-150 μm zbudowane z grubościennych, zabarwionych na żółto-czerwono komórek o średnicy 10-40 μm. Komórki w obrębie brodawek są na ogół większe, niż komórki tworzące głębsze warstwy perydium. Worki owalne, wydłużone, czasem gruszkowate z długim trzonkiem. Średnia wielkość worków 60-120 x 30-50 μm. Worki zawsze 8-zarodnikowe z zarodnikami ułożonymi bezładnie. Parafizy długie, cylindryczne, septowane, obłe na szczycie, o średnicy 4-7 μm. Zarodniki owalne do szerokoowalnych o średniej wielkości 20-30 x 10-20 μm, Q=1,6-2,0, hialinowe, na ogół z jedną dużą kroplą tłuszczu i kilkoma małymi na biegunach zarodnika.
|
 |
 |
Przekrój perydium |
Komórki perydium |
Parafizy |
|
SIEDLISKO
|
Balsamia polysperma wyrasta na glebach o bardzo zróżnicowanym pH, od gleb lekko kwaśnych do wysoko zasadowych. Mikoryzuje z większością drzew i krzewów liściastych. Wyrasta niezbyt głęboko pod powierzchnią gleby ale nigdy nie udało się stwierdzić semihypogeicznego wzrostu owocników. Wyrasta w dużych grupach liczących kilka do czasem kilkudziesięciu owocników. W warunkach polskich B. polysperma osiąga pełną dojrzałość w sierpniu-wrześniu, choć młode okazy pojawiają się już w drugiej połowie kwietnia. |
WYSTĘPOWANIE
|
Balsamia polysperma jest gatunkiem pospolitym i często występującym, jednak jej stanowiska opisane w literaturze polskiej nie są zbyt liczne. Prawdopodobnie była oznaczana jak jej synonimiczne taksony B. platyspora i B. fragiformis i pod tymi nazwami taksonomicznymi opisywana. Pospolita w większości krajów Europy.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 77, Czernichów k. Skawiny, Wrzesień 2007
Wyżyna Śląska – DF 02, Psary k. Tarnowskich Gór, Czerwiec 2008
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska DF 66, Babice k. Chrzanowa, Czerwiec 2009
Beskid Mały – DF 96, Koziniec k. Wadowic, Sierpień 2011
Wyżyna Śląska – DF33, Siemianowice Śląski, Lipiec 2013
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF26, Ogrodzieniec k. Zawiercia, Październik 2016
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF25, Niegowonice k. Zawiercia, Sierpień 2018
|
UWAGI
 Młode owocniki
|
Bardzo podobnym gatunkiem, nie wykazującym istotnych różnic w budowie makroskopowej jest Balsamia vulgaris. Różni się inną budową zarodników. Balsamia platyspora (syn. Balsamia fragiformis) według źródeł posiada zarodniki o takiej samej budowie ale nieco szersze Q=1,6-1,9. W kolekcjach polskich zarodniki szersze, o niskim współczynniku Q, obserwowano u okazów we wczesnym okresie dojrzałości. W trakcie wzrostu zarodniki wydłużały się, by w okresie pełnej dojrzałości prezentować stosunek długość/szerokość na poziomie odpowiadającym charakterystyce B. polysperma. Można się więc przychylić do opinii autorów sugerujących synonimizację tych dwóch taksonów.
Polska nazwa gatunku to balsamka krucha.
|
